МАЯ МОВА
Мая родная мова.
Я іду да цябе.
Будзе шчырай размова
Аб жыцці і ганьбе,
Будзе доўгім, бясконцым
Адкрыццё хараства...
Мая мова - як сонца
І як тая трава.
Што парой веснавою
На лугах дываном...
Знічкай - ноччу з табою,
Цёплым водарам - днём.
Становішча мовы
Доўгі час была Беларусь пад прыгнётам,
І не маглі беларусы на мове сваёй размаўляць,
Кіравалі ваякі нашым цудоўным народам
І не давалі мову нашу радзімую спажываць.
Здавалася б цяпер усё інакш,
Мова родная не пад забаронай.
Людзі могуць свабодна на ёй размаўляць,
Але насамрэч усё здараецца вось так...
Калі пачнеш ты з кімсьці размаўляць па-беларуску,
То адказваць пачнуць табе па-руску!
Або зробяць выгляд, што не зразумелі
І тут хочацца сказаць: "Вы што, брацці, зусім здурнелі?"
Давайце разам зменім становішча на конт мовы!
Вядзіце гутаркі, размовы...
Не звяртайце ўвагі на думку грамадства,
Бо ў хуткім часе размаўляць па-беларуску самі будуць старацца!
Ніна Тарас (Водгук на "Мая песня дубраўная")
Калі ты гэта хочаш – так будзе.
Не прасі.
Не здавайся.
Стрымай.
Перашкоды заўсёды ў брудзе.
Адмаўляй.
Абыходзь
І шукай.
Толькі годнасць усе паважаюць.
Загароды на гонар, пакор.
Бо такія ўсё дазваляюць.
Нараджаючы д'ябла – дакор!
Хлебныя словы
Адценне слоў – не глупства,
Ты ім не пагарджай.
Скарынка. Скіба. Луста.
Акраец. Каравай.
Акраец – шлях, дарога
І зайцаў хлеб лясны.
Скарынка – сум, трывога
І боль былой вайны.
Здараецца, вядома,
Што, выпіўшы ў гасцях,
Грызе скарынку дома
Пахмурны халасцяк.
А скіба – дзень вясновы.
Ралля. Плугі. Сяўба.
Наш хлеб – жыцця аснова,
Працяг і барацьба.
А луста – слова сытнае,
Духмянае і шчодрае.
Яно ад маці – сітнае
Ці наздравата-чорнае.
А каравай – вясельнае,
Святочнае яно.
На ручніку нясе яно
І радасць, і віно.
І справа тут не ў ежы,
А ў смачным змесце слоў,
І ў жытным ветры свежым,
І ў звоне каласоў…
Як ціха мы жылі...
Як ціха мы жылі
І марнавалі дні мы,
Нацёршы мазалі
Ад рознай пісаніны.
Шукалі, дзе лягчэй,
Дзе выгадней, дзе грошы.
І сорам бег з вачэй,
І кожны быў харошы.
Сляпыя мы былі,
Не бачылі нічога.
І мову мы зжылі.
Ці вернецца, нябога?
Няўжо настане час
І хлопчык светла-русы
Напіша сумны сказ:
“Памерлі беларусы...”?
Правапіс
Як гаворыцца, так і чуецца,
А як чуецца – так і пішацца.
Не напісана – не друкуецца,
Так і гутарка хутка сцішыцца.
Што рабіці мне, расказаць каму,
Дзе ж тут роднае зразумеецца?
Калі ўсё сваё па-чужынскаму,
За траву ніжэй ніцма сцелецца.
Што не сказана – не пачуецца,
Бо нячутнае і не слухаюць.
Сам сабою лёс не збудуецца.
Сэрца поўніцца жалем-скрухаю…
Збажына нідзе не калышацца,
Што пасеена – ўсё марнуецца,
Бо як чуецца, так і пішацца,
А не пішацца і не чуецца!
1997
Мове нашай
Эдуарду Акуліну.
Мове нашай,
матулінай,
утульна
ў далонях Акуліна.
Мове нашай,
спрадвечнай,
сустрэча з Паэтам --
вечнасць...
Без мовы ты ніхто
Без мовы ты ніхто –
жывёла ды і толькі.
Яда, работа, сон –
такі расклад жыцця.
А роднага ў душы –
ні каліва, ні долькі.
Не дома ў доме ты,
ты дома - у гасцях.
Ды што яшчэ казаць?
ды, пэўна, што нічрга…
Калі без мовы ты –
не можаш чуць прамоў.
Ты хочаш многа мець,
ды пуста тое “многа”,
Калі твая душа
не мае родных слоў…
Мне для палёту непатрэбны крылы...
Мне для палёту непатрэбны крылы –
Трымаю таямніцу я ў руках:
Нястрымная і ўпэўненая сіла –
Мне Мова да Сусвету шлях адкрыла,
І ў сэрцы вольным захаплення жах!..
І хоць чакае кожнага магіла,
Бо ўсё жыццё – дарога з праху ў прах,
Іду. Пакуль вандроўка не стаміла…
Не, нездарма матуля гаварыла:
“Расцеш, сынок, раз лётаеш у снах!..”
1998
Беларускай мове.
1
Ты - родная, з нараджэння,
Улілася з крывёю маці...
Дагэтуль к табе імкненне
І цяга, як к роднай хаце…
2
Гамоніць табою вёска,
Палі і лясы навокал...
І рэхавым адгалоскам
Іду к табе, крок за крокам.
3
І прагна глынаю словы,
Што так дарагія слыху
Маёй беларускай мовы,
Бо ёй пачынаю дыхаць.
4
Калі, нават, давядзецца
Гутарыць на іншай мове, -
Адзіная ты у сэрцы...
Прабачце мяне, панове!
Горка пішуцца вершы
Горка пішуцца вершы -
Натхненьня няма.
Бо хто іх чытае на мове этрускаў?!
Сьцюжна на сэрцы – скавала зіма
Родны мой край і мой люд беларускі.
Мову сьвятую, што тысячы год
Продкі у сэрцы насілі як Бога.
Новы – хамцівы, бязьверны народ –
Занядбаў, апляваў,
Як і Бога самога.
Так крыніцы сьвятыя глумілі не раз
Ворагі лютыя ў часе напасьцяў.
Так пажары шугалі сьмяротныя ў нас –
Калі немец паліў нашых дзетак і шчасьце.
Адышлі ліхалецьця часы у нябыт.
Чаму ж горка зноў плача
Жалейка Купалы?
Мараць новыя людзі пра дабрабыт –
А душу аддаюць на глумленьне вандалам.
Любяць зноў тут па-руску й па-польску казаць.
І гіне расенаў душа сакаліная.
О мая Беларусь,
Цябе хочуць забраць
І у рабства прадаць
Злыя слугі казліныя.
Толькі трэба ім помніць-
Не забываць,
Што Белая Русь –
Русь Святая.
Хто захоча яе пакарыць, зваяваць,-
Таго неба заўсёды сьмерцю карае.
1999
