Як нi страшна...
Як нi страшна, а самi забылi,
Адцуралiся Роднае мовы,
Хоць суседзi на гэта стварылi
Нам спрыяльныя, зручныя ўмовы.
Адцуралiся за паўстагоддзя.
А дагэтуль вякi забароны
Наша мова жыла у народзе,
Наша слова было нескароным.
Продкi вынеслi Спадчыну Жыццяў
Праз цяснiны гадоў, праз узвышшы,
А нашчадкi закiнулi, быццам
Непатрэбную рэч на гарышча.
Мова ёсць, а не трэба народу.
Нам яе замяняе другая,
Хоць i блiзкая вельмi да роднай,
Але ўсё ж непапраўна чужая.
Людзi, колькi памылак нанова
Паўтараем агулам, гурбою.
Адмаўляючы роднае слова,
Чым мы грэбуем, як нi сабою.
Непатрэбная мова. Як горка
Чуць i бачыць яе скон павольны.
Смерць магчыма спынiць яшчэ. Толькi
Цi на гэтае хопiць нам волi?
Мова
Ад вятроў старадаўнiх i рэк беларускiх,
Ад зiмнiх снягоў i сонца цяпла,
Ад буйных шляхоў i сцежачак вузкiх,
Палескiх балот i зорак святла.
Ад крынiц Нарачанскiх i кропляў вясновых,
Ад сунiцаў лясных i духмяных лугоў
Нарадзiлася родная нашая мова:
I слова «матуля», i слова «любоў»!
Як валошкi ў полi, як цюльпаны ў садзе,
Квiтнела на вуснах продкаў маiх…
У далонях бабулi, у вачах маёй мацi
Я чула ўсе запаветы ад iх!
Дык любi i шануй, беражы, ганарыся,
Бо няма больш на свеце прыгожай такой!
Разважай i спявай, гавары i малicя
На роднай и моцнай мове сваёй!
Беларускай мове.
1
Ты - родная, з нараджэння,
Улілася з крывёю маці...
Дагэтуль к табе імкненне
І цяга, як к роднай хаце…
2
Гамоніць табою вёска,
Палі і лясы навокал...
І рэхавым адгалоскам
Іду к табе, крок за крокам.
3
І прагна глынаю словы,
Што так дарагія слыху
Маёй беларускай мовы,
Бо ёй пачынаю дыхаць.
4
Калі, нават, давядзецца
Гутарыць на іншай мове, -
Адзіная ты у сэрцы...
Прабачце мяне, панове!
Скарына
Асветнік, вучоны
I першадрукар,
Наш гонар —
Францішак Скарына.
Запомні ўсім сэрцам
Як велічны дар
Радзімы
Славутага сына.
Праклаў ён дарогу
Да Слова, Святла,
За Матчыну Мову
Паклікаў змагацца,
Каб вольнай заўсёды
Між вольных магла
Дзяржаваю
Белая Русь
Называцца.
Мова
Празрысты звон,
грымотны грукат,
скалісты свіст,
магутны гул —
усе
разрозненыя гукі
цяклі,
каб зліцца
у агул.
Хісталі
ўздыбленыя далі,
глыбаста білі ў небасхіл.
I ў немату
не прападалі,
а западалі
і раслі.
I ціш і гром,
і звон і шорах
спляліся
ніткаю радства, —
калі з грудзей,
нямых і чорных,
аднойчы
мова прарасла.
Мова – быццам кветка тая
Мова – быццам кветка тая,
Што цвіце адным на радасць,
А ў кагосьці выклікае
Непрыхільнасць, злосць і зайздрасць.
Беларускай мовай можна,
Калі хочаш, авалодаць,
Як жанчынаю прыгожай,
Атрымаўшы асалоду.
І таму адны імкнуцца,
Бы з каханай, з ёй спаткацца,
А другія спадзяюцца
Зганьбаваць і насмяяцца.
Гук.
Гук.
Без рода, без племя
Застанешся чужым,
Нікаму не патрэбным,
Як шызы дым,
Хлеба скарынкаю
Долі тваёй,
Яе пылам цьвілым,
Пахарчуецца моль,
Язык, здраўлянеўшы
Ад мовы чужой,
Гук мовіць мілейшы,
Захаваны душой…
-25.03.18.
Дала мне маці гэту мову...
Дала мне маці гэту мову,
Каб не нямым прыйшоў у свет,
Дала мне маці гэту мову,
Як спадчыну і запавет.
Была яна не беларучкай
І на жніве, і на сяўбе;
На глебе добрай беларускай
Здабыты словы ўсе яе.
Прапахлі сонцам і падзолам,
Дажджамі, сокамі раслін,
Пад знак рукам яе мазольным,
Што мелі толькі ў сне спачын.
Дачка мая! У жыццёвай прозе
У буднях і святочным днём
Не пакідай яе ў парозе,
Калі ў нечы ўвойдзеш дом.
Родная мова
Як ты дорага мне, мая родная мова!
Мілагучнае, звонкае, спеўнае слова!
Ты калісьці з калыскі мяне падымала
I вучыла ў бацькоў на руках гаварыць.
У жыцці маім слова найпершае «мама»
I цяпер для мяне сама міла гучыць.
Я па літарах родных вучыўся чытаць,
I буквар для мяне быў жыцця палавінай.
Быў шчаслівы я роднаю мовай сказаць
Першы раз: «Беларусь, мая сонца-краіна!»
I цяпер для мяне ты з усіх прыгажэй,
Хоць, я ведаю, моваў на свеце нямала,
I з усіх песняроў мне мілей і бліжэй
Роднай мовы пясняр — неўміручы Купала,
А задумае вораг з далёкага краю
Апляваць, адабраць, знішчыць мову маю —
He дазволю.
He дам.
He прадам.
He змяняю.
I да смерці за волю тваю пастаю!
Роднае слова
Пры суседзях у вёсцы нялоўка
"Невучоным" сябе паказаць,
I пiльнуецца хлопец, каб слоўка
Так, як кажуць яны, не сказаць.
Мовы ён не забыўся, вядома,
Гэтых простых i сцiплых людзей.
Толькi ён ужо год, як не дома,
I на дом не ўскладае надзей.
Мацi песню малому спявала
Пра духмяны ў бары чабарок...
Песня сыну нялюбаю стала,
Як пакiнуў бацькоўскi парог.
Ад калыскi знаёмыя рэчы
Ён па-iншаму ў хаце заве.
Мацi тулiць хусцiнаю плечы:
"Што ж, i пэўна: не ў вёсцы жыве".
Ёй не ў крыўду сынова пагарда:
Друг высока абучаны мой!
Сёння матчынай мовы, а заўтра
Засаромiшся мацi самой?
Ведай: роднае слова грымела
У крывавым агнi барыкад,
За свабоду адважна i смела
Заклікала ў паход, як набат.
Родным словам мы грознай парою
Гуртавалi рады змагароў,
З родным словам на вуснах герояў
Запякалася алая кроў.
За яго памiралi i гiблi,
Каб на здзекi i глум не аддаць,
Каб маглі сёння песнi i гiмны
Пра шчаслiвую долю складаць.
Таго народа
Таго народа ўжо няма, няма, —
Таго, што сто гадоў таму задумаў
На волю выйсці з рабскага ярма,
Пазбыцца назаўсёды здзеку-глуму.
Таго народа ўжо няма, няма:
Часціну — расстралялі ў Курапатах,
Часціну — праглынула Калыма,
Часціна — спапялёна ў родных хатах…
Таго народа ўжо няма, няма!
Той — знік. Той — годнасць меў. Дык і не выжыў.
А ёсць… А ёсць — бязмоўная гурма.
У загарадзі. Пад аховай выжлаў.
Таго народа ўжо няма… Але!
Але ён здолее паўстаць нанова,
Калі ў душы ягонай на чале
Усіх святых парываў стане МОВА.
