Родная мова
Як ты дорага мне, мая родная мова!
Мілагучнае, звонкае, спеўнае слова!
Ты калісьці з калыскі мяне падымала
I вучыла ў бацькоў на руках гаварыць.
У жыцці маім слова найпершае «мама»
I цяпер для мяне сама міла гучыць.
Я па літарах родных вучыўся чытаць,
I буквар для мяне быў жыцця палавінай.
Быў шчаслівы я роднаю мовай сказаць
Першы раз: «Беларусь, мая сонца-краіна!»
I цяпер для мяне ты з усіх прыгажэй,
Хоць, я ведаю, моваў на свеце нямала,
I з усіх песняроў мне мілей і бліжэй
Роднай мовы пясняр — неўміручы Купала,
А задумае вораг з далёкага краю
Апляваць, адабраць, знішчыць мову маю —
He дазволю.
He дам.
He прадам.
He змяняю.
I да смерці за волю тваю пастаю!
Родная мова, цудоўная мова!
Родная мова, цудоўная мова!
Ты нашых думак уток і аснова!
Матчын дарунак ад самай калыскі, −
Ты самацветаў яскравая нізка.
Кожны з іх барвы дзівосныя мае,
Вечным агнём зіхаціць – не згарае.
Ты мне заўсёды была дапамогай,
Дзе б і якой не хадзіў я дарогай.
Чую ў табе перазвоны крыніцы,
Чую ў табе і раскат навальніцы,
Чую павевы зялёнага бору,
Водгулле працы ў родным прасторы.
Кожнай драбнічкай ты варта пашаны,
Кожнае слова вякамі стварана.
І на вякі яно жыць застанецца,
Вечнае так, як народнае сэрца.
САНЕТ
Я счуў, як жалілася мова,
Калі ў таемнай глыбіні
Яна ў пакутах і агні
Святое нараджала слова.
І быў яе не зорным шлях
Да нашых сэрцаў скамянелых,
Да рук, што сціснулі няўмела
Наш бел-чырвона-белы сцяг...
Калі настрой чарнее ўраз,
Мяне гаўдаюць без абраз
Слоў родных зорачкі жывыя.
Як быццам бы жадаюць мне,
Каб я скрозь наледзь на акне
Пачуў напевы веснавыя.
Калi ласка!
У любiмай мове, роднай, наскай,
Ах, якiя словы: "Калi ласка!.."
Як звiняць яны сардэчнаю струною,
Праз усё жыццё iдуць са мною.
Трапiць госць у будзень, а цi ў свята:
– Калi ласка, калi ласка, ў хату!
Не паспелi сесцi пры сустрэчы,
Як патэльня засквiрчэла ў печы,
Ды i чарка блiснула дарэчы.
Бульба, смажанiна i каўбаска,
Пакаштуйце, людцы, калi ласка!
Хлопец кажа дарагой дзячыне:
– Калi ласка! Будзеш гаспадыняй!..
Эх, жыццё збудуем мы прыгожа,
Ўсе з табой нягоды пераможам.
Гром грымiць. З нябёсамi размова:
– Калi ласка, цёплы дождж вясновы!
I не вельмi буйны i не рэдкi –
На сады, на пушчы, на палеткi,
На грыбы, на ягады, на кветкi...
– Калi ласка! – наш зварот бясконцы.
Мы гаворым ранiшняму сонцу:
– Калi ласка, сонца, выйдзi з хмары,
Радасцю аблашчы нашы твары,
Ты ўзнiмi з сабою нашы мары!
– Калi ласка!.. – нашай роднай мовы
Шчырыя i ветлiвыя словы.
Родная мова
З легендаў i казак былых пакаленняў,
З калосся цяжкога жытоў i пшанiц,
З сузор'яў i сонечных цёплых праменняў,
З грымучага ззяння бурлiвых крынiц.
З птушынага шчэбету, шуму дубровы,
I з гора, i з радасцi, i з усяго
Таго, што лягло назаўсёды ў аснову
Святынi народа, бяссмерця яго, –
Ты выткана, дзiўная родная мова.
Няма на зямлi таго шчасця i гора,
Якога б ты нам перадаць не магла.
Няма такiх нетраў, глыбокага мора
I гор, праз якiя б ты не правяла
Мяне на радзiму, туды, дзе сягоння
Стаiць акрываўлены вораг з пятлёй
Над спаленай хатай, над родным загонам,
Над будучыняй і песняй маёй –
Над тым, што было i што век будзе вольным.
Народ пранясе цябе, родная мова,
Святлом незгасальным у сэрцы сваiм
Праз цемру і годы змаганняў суровых.
Калi ж ападзе і развеецца дым
I нiвы васкросшыя закаласяцца, –
Iзноў прашумiш ты вясновым дажджом,
Iзноў зазвiнiш ты у кожнай у хаце,
Цымбалам дасi iх сарэбраны гром
I вусны расквецiш усмешкай дзiцяцi.
Ніна Тарас (Водгук на "Мая песня дубраўная")
Калі ты гэта хочаш – так будзе.
Не прасі.
Не здавайся.
Стрымай.
Перашкоды заўсёды ў брудзе.
Адмаўляй.
Абыходзь
І шукай.
Толькі годнасць усе паважаюць.
Загароды на гонар, пакор.
Бо такія ўсё дазваляюць.
Нараджаючы д'ябла – дакор!
Наша мова
Мова родная, мова дзядоў!
Іншай мовы мы сэрцам ня чуем.
Мілагучнасьцю любых нам слоў.
Быццам музыкай душу чаруем.
Мы за вокнамі дзень залаты,
Нашых рэкаў пявучыя хвалі,
Роднай хаты сьвятыя куты
Ў гэтай мове раз першы назвалі.
Наша мова – спатканне,
З казкай, ў цудным дзецкім сьне.
Наша мова – каханне, што прыходзіць да мяне.
Любай песьняй старою гучыш,
З-над калыскі, за гадоў тых дзяціных;
Салаўіным разьлівам ўначы,
Звонам хваляў прыткой ручаіны.
З-пад вясковых прыветлівых стрэх
Мілагучна зьвініш ад сьвітання;
Бы дзявочы, рассыпчысты сьмех,
Быццам першае ў сэрцы каханне!
Наша мова – спатканне,
З казкай, ў цудным дзецкім сьне,
Наша мова – каханне, што прыходзіць да мяне.
Сьвяты прадзедаў ты нам адказ,
Якім слаўна ў харомах гудзела!
Ты як неба, як сонца для нас –
Быццам наквеццю сад заінелы.
Мова родная, мова дзядоў!
Іншай мовы мы сэрцам ня чуем.
Мілагучнасьцю любых нам слоў,
Быццам музыкай душу чаруем.
Не дзень нараджэння і не імяніны...
Не дзень нараджэння і не імяніны
твае мы ізноўку святкуем сягоння,
а тое, што ёсць ты. І хтосьці ж павінны
уславіць тваю прыгажосць і бяздонне!
Хаця і не возера ты, і не мора,
і не акіян, і не чаша нябёсаў,
табе падуладны і зоркі, і зоры,
і "долы і весі", і сцежачкі лёсаў.
Ты так неабсяжна і так невычэрпна,
што глыб твая, шыр — гэта космас для вока.
Ты — ўсюды, заўсёды — і ў "коціку" вербным,
і ў ззянні расы, і ў свяціле далёкім.
Зямелька любімая, бацька і маці,
лясочак і паша — ад краю да краю,
маршчынка бабулі, усмешка дзіцяці —
усё гэта — ты і з табой, дарагая.
І подых жывільны прасторы радзімай,
і спевы вятроў, і крынічак, і птаства
належаць табе — прыгажэйшай, адзінай
і вартай свайго блаславёнага царства.
Бо, хоць ты — царыца, але, нібы служка,
на ўсіх працаваць несупынна гатова.
Ды вы не прызналі, аб кім я?
На вушка
шапну вам:
усё гэта —
родная мова...
Родная мова
Я не любіла мову беларусаӯ,
Калі на золку папараць шукала.
Здавалася незграбнаю для вуснаӯ,
Як быццам пад замком яе трымала.
Ей здрадзіӯшы аднойчы, уцякала
Асеннім растывожаным світанкам…
İ доӯга мая мова гаравала
Сярод лясоӯ заблуканым паӯстанкам.
На чужыне усяго было нямала,
Так не хапала роднага крыла!
İ дзесці там, на ростанях, блукала.
А папараць даӯно ужо адцвіла…
Адчулі вусны легкасць таго слова,
İ прыгажосць, і водар яго росны…
Даруй мяне, найроднейшая мова!
Я гэта зразумела вельмі позна.
Жывіце, вёсачкі, не памірайце...
Жывіце, вёсачкі, не памірайце,
Бо разам з вамі знікне мова.
Нашчадкі родныя, хавайце,
Шануйце кожна наша слова!
Засохне бор, здзічэе сад,
Іх чалавек пасадзіць знову.
Ці зможам мы вярнуць назад,
Як знікне, матчыную мову?
Яе з экрана не чуваць,
Па-руску там вядуць размову.
І "зоркі" любяць скавытаць
Пра "Happy end" англійскай мовай.
На помніках, быццам чужым,
На развітанне пішуць словы
"вас любим, помним и скорбим"
Другою мовай - ганаровай.
Чаму ж мы памяць не шануем,
Бо прашчуры здаўна казалі
Аб тых, хто адышоў "сумуем"
І моўчкі ля крыжоў стаялі.
Засохне бор, здзічэе сад...
У кожнага свой шлях жыццёвы.
Не дай нам Бог, каб мы назад
Вярталі згубленую мову.
Беларуская родная мова
Быццам срэбны ручай вясною,
Жыватворнаю поіш вадою.
Маё сэрца заўжды замірае,
Калі музыка слоў тваіх грае.
Пра цябе нам спяваў Купала,
Душу Коласу ты сагравала,
Багдановічу зоркай свяціла.
Свае лёгкія белыя крылы
Караткевічу ты падарыла.
Ты-усіх думак маіх лагода,
Памяць продкаў майго народа
І калыска маёй Радзімы,
Скарб бясцэнны,навек адзіны.
Ты-матулі пяшчотная песня,
Радасць птушак усіх напрадвесні.
Тваё кожнае люба мне слова,
Беларуская родная мова!
