Я з мовы здымаю праклёны...
Я з мовы здымаю праклёны
і слаўлю адданых дзяцей,
радзімай сваёй акрылёных
на абарону яе.
Няхай і ў часы ліхалецця
плынню святарнай ракі
родная мова ліецца —
змые людскія грахі.
Слаўлю — і чую, і бачу,
што праз часіны імглы
скончацца боль і нястачы,
вернецца гонар былы!
I у маўчанні, і у словах
I у маўчанні, і у словах
Маіх памылак не шукай
Што карыстаюсь роднай мовай
На гэта ты не наракай
Бо чым далей ў жыцці іду я
Тым слова роднае бліжэй
Хто ж яго болей пашкадуе
I данясе вам да вушэй?
Так прыкра, што ад дзетак ў вёсках
Адна маскоўшчына гучыць
Нібы папса, што у кіёсках
Да ночы з ранку верашчыць
Хто страціў мову – страціў розум
Прыродны, свой, што Бог нам даў
Пабіла дзедаў сад марозам
А ты аб гэтым не ўзгадаў
Вам у галовы не уцяміць
Ніколі вам не зразумець
Што на сваёй зямлі гасцямі
Надоўга нельга усядзець
3.01.2002
Ўратуем мову – голас свайго краю
Ратуйма мову – голас свайго краю –
Каб не знямець аднойчы назаўжды!
Але хутчэй – бо бедная канае
Ад нелюбві, знявагі і нуды!
Гаворка ў коме, спевы ў занядбанні,
Пісьмо гібее, творчасць у тузе.
Пявучы гоман – без выкарыстання –
Зрабіўся дзівам – просіцца ў музей.
Мы так жыццё змянялі паступова,
Што самабытнасць страцілі сваю:
Цяпер, чужой валодаючы мовай,
Ёй аддаем і будучыню ўсю.
Сваю ж пад ногі кінулі, бы смецце.
Нашто яна – “вясковая”, “адстой”?
Аж да таго дайшло, што нашы дзеці
Не знаюць мовы матчынай сваёй.
Яшчэ крыху – і знікне канчаткова,
І стане мёртвай – мовай забыцця.
Мо, сапраўды, – нашто нам наша мова?
Даволі слоў чужынскай для жыцця!
Сваю звядзем ( па глупству?... па прымусу?) –
Другія ёсць. Не горш! Такой бяды!
Але як знікне слова “беларусы”,
Як будзем звацца ў свеце мы тады?
Беларуская родная мова
Быццам срэбны ручай вясною,
Жыватворнаю поіш вадою.
Маё сэрца заўжды замірае,
Калі музыка слоў тваіх грае.
Пра цябе нам спяваў Купала,
Душу Коласу ты сагравала,
Багдановічу зоркай свяціла.
Свае лёгкія белыя крылы
Караткевічу ты падарыла.
Ты-усіх думак маіх лагода,
Памяць продкаў майго народа
І калыска маёй Радзімы,
Скарб бясцэнны,навек адзіны.
Ты-матулі пяшчотная песня,
Радасць птушак усіх напрадвесні.
Тваё кожнае люба мне слова,
Беларуская родная мова!
Скарына
Асветнік, вучоны
I першадрукар,
Наш гонар —
Францішак Скарына.
Запомні ўсім сэрцам
Як велічны дар
Радзімы
Славутага сына.
Праклаў ён дарогу
Да Слова, Святла,
За Матчыну Мову
Паклікаў змагацца,
Каб вольнай заўсёды
Між вольных магла
Дзяржаваю
Белая Русь
Называцца.
Родная мова
Мая мілагучная, родная мова.
Сэрца і душу кранае яна.
Сення пра яе вяду размову.
Мову матуль нашых слаўлю спаўна.
Вельмі многа розных вершаў, песень.
Склаў працавіты наш народ.
Яе лагодную, святую
Праслаўляў Міхась Чарот.
Пра яе так шчыра і ўзнёсла
У сваіх вершах напісаў Купала.
Ён менавіта ёй карыстаўся,
Каб яна ніколі не прапала.
І на роднай нашай мове
Складваў вершы Колас.
Яна лягла ў іх аснову
Застаўся яго голас.
Спадчыну святую продкаў
Нам працягваць трэба.
Не шкадаваць ніякіх сродкаў.
Нам дапаможа неба.
Павінны мы абараняць
І ведаць сваю мову.
Сваім нашчадкам перадаць,
Яе ўзяць за аснову.
Беларуская родная мова
Быццам срэбны ручай вясною,
Жыватворнаю поіш вадою.
Маё сэрца заўжды замірае,
Калі музыка слоў тваіх грае.
Пра цябе нам спяваў Купала,
Душу Коласу ты сагравала,
Багдановічу зоркай свяціла.
Свае лёгкія белыя крылы
Караткевічу ты падарыла.
Ты-усіх думак маіх лагода,
Памяць продкаў майго народа
І калыска маёй Радзімы,
Скарб бясцэнны,навек адзіны.
Ты-матулі пяшчотная песня,
Радасць птушак усіх напрадвесні.
Тваё кожнае люба мне слова,
Беларуская родная мова!
Родная мова, цудоўная мова!
Родная мова, цудоўная мова!
Ты нашых думак уток і аснова!
Матчын дарунак ад самай калыскі, −
Ты самацветаў яскравая нізка.
Кожны з іх барвы дзівосныя мае,
Вечным агнём зіхаціць – не згарае.
Ты мне заўсёды была дапамогай,
Дзе б і якой не хадзіў я дарогай.
Чую ў табе перазвоны крыніцы,
Чую ў табе і раскат навальніцы,
Чую павевы зялёнага бору,
Водгулле працы ў родным прасторы.
Кожнай драбнічкай ты варта пашаны,
Кожнае слова вякамі стварана.
І на вякі яно жыць застанецца,
Вечнае так, як народнае сэрца.
Адкажы
Брат мой! Братка мой! Братачка родны!
Адкажы – сам сабе адкажы:
Чым зрабіўся табе непрыгодны
Скарб бясцэнны тваёй жа душы?
Ад чаго так бяздумна, бязмоўна
Ты яго выракаешся сам?
І чаму табе так усё роўна,
Што аборай становіцца храм?
Ці таму, што калісьці падступна
Растапталі твой шчыры давер?
Што на ніве, дзе сеяў ты рупна,
Вытраўляліся ўсходы твае?
Што ў стагоддзях варожыя збродні
Распіналі твой лёс на крыжы?
Брат мой, братка мой, братачка родны,
Адкажы – сам сабе адкажы!
Жыў ты ў горы, змагаўся ў няволі,
I канаў, і сыходзіў крывёй,
I жывым ты гарэў, а ніколі
Не саромеўся мовы сваёй.
Схамяніся ж, ачніся, агледзься!
Ды разваж, ды раздумай як сьлед:
Што пакінеш ты з поля ў налецьце?
З чым нашчадкі пакажуцца ў сьвет?
Ці паверыў, што род твой бясплодны,
I свой лёс прамяняў на чужы?..
Брат мой! Братка мой! Братачка родны!
Адкажы. Сам сабе адкажы!
Хлебныя словы
Адценне слоў – не глупства,
Ты ім не пагарджай.
Скарынка. Скіба. Луста.
Акраец. Каравай.
Акраец – шлях, дарога
І зайцаў хлеб лясны.
Скарынка – сум, трывога
І боль былой вайны.
Здараецца, вядома,
Што, выпіўшы ў гасцях,
Грызе скарынку дома
Пахмурны халасцяк.
А скіба – дзень вясновы.
Ралля. Плугі. Сяўба.
Наш хлеб – жыцця аснова,
Працяг і барацьба.
А луста – слова сытнае,
Духмянае і шчодрае.
Яно ад маці – сітнае
Ці наздравата-чорнае.
А каравай – вясельнае,
Святочнае яно.
На ручніку нясе яно
І радасць, і віно.
І справа тут не ў ежы,
А ў смачным змесце слоў,
І ў жытным ветры свежым,
І ў звоне каласоў…
Урок беларускае мовы
Вымаўленне,
Як да нябёсаў маленне
Дубровы,
Адкрытае.
З адкрытай душой
Наш люд несуровы,
Мы злосць не трымаем
У прЫтаі.
У пашане кожная
Літара выбуховая,
Яна адразу
Ад абразы
Сябе ахоўвае.
Радасці цесна ў шыбах —
Выбух!
Вірам глуха ў глыбах —
Выбух!
Паўнагалоссе,
Як тое паўнакалоссе
На ніве веры.
Гаспадары, прымайце дары,
Застоліцы ў гонар мілосці
Агалашайце,
Усіх запрашайце ў госці.
У нас шырокія дзверы!
Мы гакаем,
Як і прашчуры нашыя хакалі,
Калі ляды здрады
Бязлітасна карчавалі
I, небам зорным акрыўшыся,
Начавалі.
Каб чужымі ўрокамі
Душу нашую не ўракалі,
Беларускія словы высокія
Звіняць
Недасяжнымі жаўрукамі.
