Гук.
Гук.
Без рода, без племя
Застанешся чужым,
Нікаму не патрэбным,
Як шызы дым,
Хлеба скарынкаю
Долі тваёй,
Яе пылам цьвілым,
Пахарчуецца моль,
Язык, здраўлянеўшы
Ад мовы чужой,
Гук мовіць мілейшы,
Захаваны душой…
-25.03.18.
Я з мовы здымаю праклёны...
Я з мовы здымаю праклёны
і слаўлю адданых дзяцей,
радзімай сваёй акрылёных
на абарону яе.
Няхай і ў часы ліхалецця
плынню святарнай ракі
родная мова ліецца —
змые людскія грахі.
Слаўлю — і чую, і бачу,
што праз часіны імглы
скончацца боль і нястачы,
вернецца гонар былы!
I у маўчанні, і у словах
I у маўчанні, і у словах
Маіх памылак не шукай
Што карыстаюсь роднай мовай
На гэта ты не наракай
Бо чым далей ў жыцці іду я
Тым слова роднае бліжэй
Хто ж яго болей пашкадуе
I данясе вам да вушэй?
Так прыкра, што ад дзетак ў вёсках
Адна маскоўшчына гучыць
Нібы папса, што у кіёсках
Да ночы з ранку верашчыць
Хто страціў мову – страціў розум
Прыродны, свой, што Бог нам даў
Пабіла дзедаў сад марозам
А ты аб гэтым не ўзгадаў
Вам у галовы не уцяміць
Ніколі вам не зразумець
Што на сваёй зямлі гасцямі
Надоўга нельга усядзець
3.01.2002
Хлебныя словы
Адценне слоў – не глупства,
Ты ім не пагарджай.
Скарынка. Скіба. Луста.
Акраец. Каравай.
Акраец – шлях, дарога
І зайцаў хлеб лясны.
Скарынка – сум, трывога
І боль былой вайны.
Здараецца, вядома,
Што, выпіўшы ў гасцях,
Грызе скарынку дома
Пахмурны халасцяк.
А скіба – дзень вясновы.
Ралля. Плугі. Сяўба.
Наш хлеб – жыцця аснова,
Працяг і барацьба.
А луста – слова сытнае,
Духмянае і шчодрае.
Яно ад маці – сітнае
Ці наздравата-чорнае.
А каравай – вясельнае,
Святочнае яно.
На ручніку нясе яно
І радасць, і віно.
І справа тут не ў ежы,
А ў смачным змесце слоў,
І ў жытным ветры свежым,
І ў звоне каласоў…
Спрэчка была такая...
Спрэчка была такая:
я даводзіў яму, што
мова мая — жывая.
А ён даказваў адваротнае:
«Гэта — клёкат белых буслоў,
што збіраюцца ў вырай апошні;
гэта — зоркі святло,
што ў жніўні наступнага года
ўпадзе ў Дняпро...
Колькі разоў так было».
Я зірнуў у акно —
якая чужая вуліца.
Мая мова
Ў добры час, на ўлонні вясковым,
дзе вадзіца крынічная б’е,
навучыўся я матчынай мове
І задуманых песняў яе.
Многа ёсць недасягнутых скарбаў,
яшчэ болей прываблівых мар.
Я яе ні за што не аддаў бы,
бо яна найвялікшы мой скарб!
Яна гойдае спевам калыску,
літасціва шчабеча ў бядзе,
на ёй песні складаюць вятрыскі
ў неспакойны, разбуджаны дзень.
Мая мова не знае змярканняў
ад маленства да старасці лет,
буду песціць яе, як каханне,
разглядаць, як чароўны букет.
Можа мовы чужой навучуся,
каб суседзяў гасцінна вітаць,
але толькі на ёй, беларускай,
буду людзям аб долі пяяць.
Мая мова, як шчасце на вуснах,
хвалявання гарачы прыбой,
можа быць, на чужой засмяюся,
ўсё ж заплачу з тугі на сваёй.
Без мовы ты ніхто
Без мовы ты ніхто –
жывёла ды і толькі.
Яда, работа, сон –
такі расклад жыцця.
А роднага ў душы –
ні каліва, ні долькі.
Не дома ў доме ты,
ты дома - у гасцях.
Ды што яшчэ казаць?
ды, пэўна, што нічрга…
Калі без мовы ты –
не можаш чуць прамоў.
Ты хочаш многа мець,
ды пуста тое “многа”,
Калі твая душа
не мае родных слоў…
Родная мова, цудоўная мова!
Родная мова, цудоўная мова!
Ты нашых думак уток і аснова!
Матчын дарунак ад самай калыскі, −
Ты самацветаў яскравая нізка.
Кожны з іх барвы дзівосныя мае,
Вечным агнём зіхаціць – не згарае.
Ты мне заўсёды была дапамогай,
Дзе б і якой не хадзіў я дарогай.
Чую ў табе перазвоны крыніцы,
Чую ў табе і раскат навальніцы,
Чую павевы зялёнага бору,
Водгулле працы ў родным прасторы.
Кожнай драбнічкай ты варта пашаны,
Кожнае слова вякамі стварана.
І на вякі яно жыць застанецца,
Вечнае так, як народнае сэрца.
Я беларускай мовы носьбiт
Я беларускай мовы носьбiт,
Адданы за яе змагар.
Няўжо не будзе прыкра ўнукам,
Што мы згубiлi гэты дар...
Брат-беларус, прачнiсь хутчэе,
Няўжо ты страцiў гонар свой?..
Хай пераменаў вецер вее,
Мы за яе ўступiм у бой!
Няхай учора мы стагналi,
Але прайшоў ужо гэты час.
I перамога будзе з намi,
I мовы роднае абцас.
Яна адзiны скарб народу,
Крынiца годнасьцi яго.
Яна майго натхненьня водар,
Паэтаў вечнае сьвятло.
Трыялет пра мову
Нараджаецца мова – у роце,
На бігбордах яе не шукай.
Пра сябе кожны дзень паўтарай:
Нараджаецца мова – у роце.
І гучней між людзей вымаўляй,
Каб пачулі і дзядзі і цёці:
Нараджаецца мова – у роце,
На бігбордах яе не шукай!
Матчына мова
Жывое ў вяках беларускае слова –
Народа душа і народа хвала.
Цябе абзывалі “мужыцкаю мовай”,
А нам жа ты матчынай мовай была.
І самай прыгожай, і самаю мілай,
Той маці, што шыла нам світкі з радна,
Што ўлетку на рэчцы палотны бяліла,
А ўвосень авёс дажынала адна.
Той маці, што зімамі кросны снавала,
Што з самай калыскі, як толькі магла,
Сумленнасці, праўдзе, дабру навучала,
Старанна ад розных хвароб берагла.
Прыеду дадому... І што за праява...
Пачую гаворку, ці песню, ці верш –
Здаецца са мной размаўляеш ласкава,
І сцежкаю поруч са мною ідзеш.
У маках чырвоных гарыць прыгуменне...
О матчына мова! Маленства вясна!
Ніколі ніхто мне цябе не заменіць,
Бо ты, як і маці, на свеце адна.
